μετά από πολλούς αιώνες το συγκλονιστικό κίνημα της Μεταρρύθμισης στη Θρησκεία, ο επιστημονικός εγκεφαλισμός στη μόρφωση, η Γαλλική Επανάσταση στην κοινωνία και το ναπολεόντειο επεισόδιο στην πολιτική, τριών δηλαδή αιώνων αστάθειες, περιπέτειες και παραστρατήματα, κατάληξαν ασυναίσθητα στην πλουτοκρατική οργάνωση που εξουσιάζει αποκλειστικά εδώ κι ένα αιώνα τον κόσμο, φτιασιδωμένη με το φημισμένο φτιασίδι: «λαϊκή κυριαρχία».

Όσο η αστασία κι η ανησυχία μιας μεταβατικής εποχής είναι γενικές και πολύχρονες ή μερικές και λιγόχρονες, τόσο κατόπι κι αντίστοιχα η επόμενη σταθερή περίοδος του πολιτισμού είναι γενική και μακρόβια ή μερική και λιγόχρονη, είτε θετικά προοδευτική είναι, είτε οπισθοδρομικά λοξόδρομη.

Εκείνοι που πιστεύουνε πως η αναρχία δεν είναι παρά ένας σωρός οπτασίες για το μέλλον και μια ασυνείδητη ροπή προς την εξόντωση όλου του τωρινού πολιτισμού είναι ακόμα παρα-πολλοί

παίρνω ευθύς εξαρχής κάποια στοιχειακά παραδείγματα από τις φυσικές επιστήμες. Όχι για να βγάλω επαγωγικώς απ’ αυτά τις κοινωνικές ιδέες μας –μακριά από τέτοια!

Η ιδέα της δύναμης που διευθύνει τον κόσμο, η ιδέα νόμου προκαταστημένου, αρμονίας προσχεδιασμένης αφανίζεται κάνοντας έτσι τόπο σ’ εκείνη την αρμονία που είχε διακρίνει κάποτε ο Φουριέ (Fourier) και που δεν είναι παρά η συνιστώσα από τα αναρίθμητα σμήνη της ύλης, τα πηγαινάμενα καθένα κατά μπρος τους κι αλληλοβασταγμένα σε ισορροπία.

όταν ο φυσιολόγος μιλάει για τη ζωή ενός φυτού ή ενός ζώου, βλέπει σ’ αυτό μάλλον ένα συσπείρωμα, μια αποικία εκατομμυρίων χωριστών ατόμων, παρά μια προσωπικότητα ενιαία και αδιαίρετη

κάθε οργανικό άτομο είναι ένας κόσμος από διάφορα όργανα, κάθε όργανο είναι ένας κόσμος από κύτταρα, κάθε κύτταρο είναι κι αυτό ένας κόσμος από απειροελάχιστα· και στον περίπλοκο τέτοιο κόσμο η ευεξία του συνόλου είναι ολοκληρωτικά εξαρτημένη από το ποσό της ευεξίας που έχουνε καθέν’ από τα ελάχιστα μικροσκοπικά τομίδια της ενόργανης ύλης

Ο σημερνός ψυχολόγος βλέπει μέσα στον άνθρωπο πλήθος χωριστές ιδιότητες, ροπές αυτόνομες, ισότιμες μεταξύ τους, που ενεργούνε καθεμιά ανεξάρτητα, ισορροπούμενες κι αντιφερόμενες ολοένα.

Εκείνο που λεγόταν «φυσικός νόμος» δεν είναι πλέον παρά μια σχέση μεταξύ μερικών φαινομένων

κανένας νόμος δεν βρίσκεται τοποθετημένος έξω από το φαινόμενο· κάθε φαινόμενο κυβερνάει το κατοπινό του φαινόμενο, κι όχι ο νόμος.

Τίποτε το προσχεδιασμένο σ’ αυτό που ονοματίζουμε αρμονία της φύσης. Το τυχαίο, που κυβερνάει τις σύγκρουσες και τις συνάντησες έφθασε να φέρει την αρμονία.

το ισορρόπημ’ αυτό δεν θα διατηριέται παρά μ’ ένα όρο: να τροποποιείται αδιάκοπα

Ποια είναι τα μέσα να ικανοποιούνται οι ανάγκες όλων με όσο δύνεται λιγότερο χαμό δυνάμεων;

οι εποχές της σύγκρουσης, όταν ελεύθερα γίνεται δίχως να πέφτει στο ‘να μέρος της ζυγαριάς το βάρος μιας καθιδρυμένης εξουσίας, είναι αυτές οι εποχές που έλαβε τη μεγαλύτερη ανάπτυξή της η ανθρώπινη ευφυΐα

οι προκαθορισμένες φόρμες, οι αποκρυσταλλωμένες από το νόμο, της είναι αποκρουστικές

ζητάει την αρμονία στην ισορρόπηση, πάντα μετασχηματιζόμενη και φευγαλέα, ανάμεσα στο πλήθος καθελογής δυνάμεων και κάθε είδους επιδράσεων, που τραβάνε αυτές το δρόμο τους και, ακριβώς χάρη στην ελευθερία του να παράγονται ολοφάνερα και ν’ αντιζυγιένται, μπορούνε να προκαλούνε τις ευνοϊκές για τον εαυτό τους ενέργειες όταν προχωρούνε προς την πρόοδο

ιστορία των λαϊκών θεσμών –την πατριά, την κοινότητα, το χωριό, τη συντεχνία, το «σινάφι» κι αυτήν ακόμα την αστική κοινότητα του μεσαίωνα

είναι ματαιολογία το να μιλούμε για ελευθερία όσο υφίσταται η οικονομική σκλαβιά

αν μερικοί οικονομολόγοι βρίσκουν ευχαρίστηση να κάνουνε μονογραφίες για την υπερπαραγωγή, κι αν ξηγούνε κάθε βιομηχανική κρίση μ’ αυτή την αιτία, θα βρίσκονταν όμως πολύ μπερδεμένοι αν τους προκαλούσαμε να υποδείξουνε κι ένα μόνο προϊόν που η Γαλλία παράγει σε ποσότητες πιο μεγάλες απ’ ό,τι χρειάζεται για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες όλου του πληθυσμού

Εκείνο που ο οικονομολόγος ονομάζει υπερπαραγωγή δεν είν’ έτσι παρά μια παραγωγή που υπερβαίνει την αγοραστική δύναμη των δουλευτάδων, που έχουνε καταντήσει στη φτώχεια εξαιτίας το Κεφάλαιο και το Κράτος.

οι εργάτες δεν μπορούν ν’ αγοράζουνε με τα μεροκάματά τους εκείνο που φτιάνουνε

ο εργάτης δεν θα μπορέσει ποτέ ν’ απολάψει την καλοζωία που παράγει

Κι αναγκαστικά προσέτι η βιομηχανία κατευθύνεται, και οφείλει να κατευθύνεται, όχι προς εκείνο που λείπει, για να ικανοποιήσει τις ανάγκες όλων, αλλά προς εκείνο που κάποια περιστατική στιγμή φέρνει τα μεγαλύτερα κέρδη της ώρας σε μερικούς.

ποιος λοιπόν θα πουλούσε τη δύναμή του εργασίας για λιγότερο από κείνο που είναι ικανός να δώσει, αν δεν ήταν αναγκασμένος από τη φοβέρα της πείνας;

τι θα γίνει σαν ο Κινέζος αρχίζει να μιμείται το Γιαπωνέζο κάνοντας κι αυτός βιομηχανία για την παγκόσμια αγορά;

Κι αν αυτός ο πόλεμος δεν έχει ξεσπάσει ακόμα, τούτο κυρίως συμβαίνει γιατί οι μεγάλοι οικονομικοί κύκλοι βρίσκουν ίσως πιο επίκερδο γι’ αυτούς το να χρεώνονται ολοένα τα Κράτη όσο πάει και πιο πολύ. Αλλά την ημέρα που οι μεγάλοι τραπεζίτες θα λογιάσουνε πιο κέρδος τους να ξεσπάσει ο πόλεμος, τ’ ανθρώπινα κοπάδια θα ξαπολυθούν εναντίον άλλων κοπαδιών και θ’ αλληλοσκοτωθούνε για να κανονίσουνε τους λογαριασμούς των αφεντάδων χρηματιστών του κόσμου όλου.

ξεπεσμό της βιομηχανικής κι εμπορικής οργάνωσης, που μας κυβερνάει. Η διάρκεια της δεν είναι πια παρά ζήτημα καιρού, που μπορεί κανείς να τον απαριθμήσει με χρόνια κι όχι πια με αιώνες

Οι οκνοί δεν κάνουνε την ιστορία: την υφίστανται!

η αβεβαιότητα των σοσιαλιστών, σχετικώς με την οργάνωση της κοινωνίας που επιθυμούν, παραλύει ως ένα σημείο την ενέργειά τους

η διάρκεια καιρού, που απαιτεί μια οποιαδήποτε εργασία δεν δίνει το μέτρο τής κοινωνικής ωφέλειας του έργου που συντελέσθηκε μ’ αυτή, κι οι θεωρίες περί αξίας, που βουλήθηκαν να βασιστούν, από τον καιρό του Αδάμ Σμιθ ως το Μαρξ, μόνο στο κόστος της παραγωγής, υπολογισμένο σε εργασία, δε μπορέσανε να λύσουνε το πρόβλημα της αξίας. Από τη στιγμή που υπάρχει ανταλλαγή, η αξία ενός αντικειμένου γίνεται ποσότητα περίπλοκη (σύνθετη), που εξαρτιέται κυρίως από το βαθμό ικανοποίησης, που δίνει στις ανάγκες

η ιδιοκτησία είναι κλοπή

Η αξία είναι πράμα κοινωνικό. Αποτέλεσμα κάποιας ανταλλαγής έχει διπλή όψη: την άποψη κόπος και την άποψη ικανοποίηση ανάγκης, και τις δύο αντιληπτές στην κοινωνική τους κι όχι την ατομική προοπτική.

την εργασία θεωρεί πηγή του πλούτου, την αξία αποτέλεσμα της προσφοράς και της ζήτησης

υποστηρίζει την απεριόριστη ελευθερία του εμπορίου και του συναγωνισμού

Από τους συντηρητικούς λογιέται ο Σμιθ σαν ιδρυτής της σημερινής οικονομικής Επιστήμης.

Σα μόνη αιτία της ιστορίας (δηλαδή όλων των γενικών κοινωνικών συμβάντων σ’ όλη την ιστορική εξέλιξή της) δέχεται την οικονομική αιτία (καθαρά δηλαδή υλιστική άποψη)

Τα θετικά του συμπεράσματα, δηλαδή η σοσιαλιστική του θεωρία, που αποβλέπει στην πρακτική εφαρμογή της είναι πιότερο αυθαίρετα και λιγότερο βασισμένα.

προπαγανδιστής του Σοσιαλισμού

Εξάλλου, σαν αναλύουμε τα δεινά της τωρινής οικονομικής οργάνωσης ξεκρίνουμε –κι ο εργατικός το ξέρει πολύ καλά– πως η ουσιαστική της βάση είναι στην καταναγκαστική για τον εργατικό ανάγκη να πουλήσει τη δύναμή του εργασίας. Μην έχοντας πώς να ζήσει για δεκαπέντε καν ημέρες, περιορισμένος από το Κράτος μέσα στην αδυναμία του να χρησιμοποιήσει τις δύναμές του δίχως να τις πουλήσει σε κάποιον, ο εργατικός πουλιέται σε κείνον που υπόσχεται να του δώσει δουλειά· παρατιέται από τα κέρδη που θα μπόρειε να του φέρ’ η δουλειά του, αφήνει στ’ αφεντικό τη μερίδα του λέοντος από τα προϊόντα που θα φτιάσει, απαρνιέται ως και την ίδια του την ελευθερία, κάνει παραίτηση από το δικαίωμα του να εισακούεται η γνώμη του για τη χρησιμότητα εκείνου που αυτός θα παράγει και για τον τρόπο που θα το παράγει.
Η συσσώρευση του κεφαλαίου προκύπτει έτσι όχι από την ιδιότητά του ν’ απορροφάει το υπερτίμημα, αλλ’ από την ανάγκη που βρίσκεται ο εργατικός να πουλήσει τη δουλευτική του δύναμη, –έχοντας ο πουλητής αυτός από πριν τη βεβαιότητα πως δεν θα πάρει ολάκερο εκείνο που παράγει η δύναμη αυτή, πως θα ζημιωθεί στα συμφέροντά του, πως θα γίνει ο υφιστάμενος του αγοραστή. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση, ο κεφαλαιούχος ποτέ δεν θα ζητούσε να την αγοράσει. Κι από τούτο προκύπτει πως, για ν’ αλλάξει το σύστημα, πρέπει να χτυπηθεί στην ουσιαστική του βάση, στην αιτία του –στην αγορά και στην πούληση. Όχι στ’ αποτελέσματά του, τον κεφαλαιϊσμό (καπιταλισμό).

τίποτε δεν θα γίνει αν η κοινωνική επανάσταση δεν αρχίσει από το μοίρασμα των προϊόντων κι αν δεν εξασφαλίσει σε όλους ό,τι χρειάζεται για την συντήρηση –δηλαδή την κατοικία, την τροφή, το ντύσιμο

Εξαίρετοι σύντροφοι σήμερα, θα γινόντανε διευθυντές ανυπόφοροι αύριο.

το πρώτο έργο της κοινωνικής επανάσταση πρέπει να είναι η υλική εγγύηση της συντήρησης για όλα τα μέλη της κοινότητας

η εγγύηση αυτή χρειάζεται να δοθεί όχι από το Κράτος, αλλά έξω από το Κράτος ολότελα, και χωρίς την επέμβασή του

μια κοινωνία, ξαναπαίρνοντας στην κατοχή της όλα τα πλούτη τα συσσωριασμένα μέσα στους κόλπους της, θα μπόρειε πλουσιοπάροχα να εξασφαλίσει την αφθονία για όλους, σαν αντάλλαγμα τεσσάρων ή πέντε ωρών εργασίας

τις απλοποιήσεις της παραγωγής που θα γενούν δίχως άλλο σε λίγο η πολύ κοντινό μας καιρό

αμοιβαία εξασφάλιση αναμεταξύ της στρατιωτικής, της δικαστικής αρχοντικής και κεφαλαιοτικής εξουσίας που νοματίζεται «Κράτος»

στο δέκατο έκτο αιώνα έπεσε το θανατερό κτύπημα πάνω στις ιδέες τοπικής ανεξαρτησίας, ελεύθερης ένωσης και οργάνωσης, ομοσπονδίας κάθε βαθμού, υπάρχουσες μέσα σε κυρίαρχες ομάδες που είχανε όλες τις λειτουργίες, όσες έχει σήμερα στην εξουσία του το Κράτος

Και στις καθημερνές δοσοληψίες μας με τους συμπολίτες μας λογιάζεται τάχα πως πράγματι οι δικαστές, οι δεσμοφύλακες κι οι χωροφύλακες εμποδίζουνε τις αντικανονικές πράξες να πληθύνονται;

Μας λένε πως όταν ζητούμε την κατάργηση του Κράτους κι όλως των οργάνων του, ονειρευόμαστε μια κοινωνία, συγκείμενη από ανθρώπους καλυτέρους παρ’ ό,τι είναι τοι στην πραγματικότητα. –Όχι, χίλιες φορές όχι! Το που ζητάμε είναι να μη κάνουνε τους ανθρώπους χειρότερους παρ’ ό,τι είναι, με τέτοιους θεσμούς!

το μεροκάματο και τις άλλες μορφές εξαναγκασμού τις παρεχόμενες στο νόμο

το αίσθημα του καθήκοντος και το συναίσθημα της συμπάθειας

Σαν ένα παιδί κάμει ένα σφαλματάκι είναι τόσο εύκολο να το τιμωρήσουμε· έτσι παύει αμέσως κάθε συζήτηση! Είναι άλλο τόσο εύκολο, δεν είν’ έτσι; να προστάξουμε να κόψουμε το κεφάλι ενός ανθρώπου. Μάλιστα σαν έχουμε δήμιο μ’ ετήσιο μισθό. Αυτό δα μας γλιτώνει από το να σκεφθούμε τις αιτίες των εγκλημάτων.

για να καρφώνουμε μπουκέτα τα λουλούδια στη μύτη της ξιφολόγχης

ξέρομε πως και μεις οι ίδιοι δεν είμαστε δίχως ελαττώματα και πως οι καλύτεροί μας θα διαφθειρόντανε γλήγορα αν είχανε στα χέρια τους την εξουσία. Παίρνουμε τους ανθρώπους τέτοιους που είναι –και γι’ αυτό εχθρευόμαστε την κυβέρνηση του ανθρώπου πάνω σε άνθρωπο

Δε φτάνει όμως να ξέρεις να γκρεμίσεις. Πρέπει να ξέρεις και να χτίσεις

την καταστολή της κάθε αντικοινωνικής πράξης, την ηθική αγωγή και την πρακτική της αμοιβαίας υποστήριξης

ο κομμουνισμός δε μπορεί να επιβληθεί, δεν θα ζούσε αν η σταθερή, καθημερινή συνδρομή όλων δεν θα τον συντηρούσε

δε μπορεί να υπάρξει χωρίς να δημιουργήσει μιαν αδιάκοπη συνάφεια συναμεταξύ όλων για τις χίλιες δυο κοινές υπόθεσες

Η πιο ισχυρή ανάπτυξη της ατομικότητας, της πρωτοτυπίας του ατόμου –όπως τόσο καλά το ανάπτυξ’ ένας σύντροφός μας– δε μπορεί να παραχθεί παρά όταν έχουν ικανοποιηθεί οι πρώτες ανάγκες τροφής και στέγης, όταν έχει απλοποιηθεί ο αγώνας με τις δύναμες της φύσης για την αυτοσυντήρηση, κι ο καιρός δεν κατατρίβεται πια για τις κακορίζικες μικρολεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, –η νοημοσύνη, η καλαισθησία, το εφευρετικό πνεύμα, η ευφυΐα ολάκερη μπορούνε ν’ αναπτυχθούνε με την άνεσή τους.

Ο κομμουνισμός είναι το καλύτερο θεμέλιο του ατομισμού –όχι εκείνου που σπρώχνει τον άνθρωπο στον πόλεμο του ενός εναντίον όλων και που είναι ο μόνος που έγινε γνωστός ως τα σήμερα, αλλά εκείνου που εμφανίζει τ’ ολοκληρωτικό άνθισμα απ’ όλες τις ικανότητες του ανθρώπου, την ανώτερη ανάπτυξη σε ό,τι έχει πρωτότυπο μέσα του, την πιο μεγάλη γονιμότητα στη νοημοσύνη, στο αίσθημα και στη θέληση.

Το χρέος μας είναι να ξεδιαλύνουμε πρώτα, κάνοντας την ανάλυση της κοινωνίας, τις ροπές που έχει σε μια ορισμένη στιγμή της εξέλιξης και να τις παρουσιάσουμε παραστατικά. Κατόπι, να βάλουμε τις ροπές αυτές σε πράξη στις σχέτισές μας με όλους όσοι σκέπτονται όπως εμείς. Και τέλος, από τα σήμερα, κυρίως όμως όσο διαρκεί η επαναστατική περίοδο, να ξεπατόξουμε τους θεσμούς καθώς και τις πρόληψες που παρεμποδίζουνε την ανάπτυξη στις ροπές αυτές.

Αλλ’ από σήμερα μπορεί κανείς να πει πως εις τη Γαλλία το ξύπνημα των ελευθεριακών ιδεών έχει πια δώσει την ώθησή του στην κοινωνία

Η ξέρα, πράγματι, που όλες οι περασμένες επανάστασες τσακίστηκαν πάνω σ’ αυτήν, ήταν η έλλειψη οργανωτικής πρωτοβουλίας μέσα στις λαϊκές μάζες. Έχοντας θαυμαστή αντίληψη στην επίθεση, ο λαός βρισκότανε λειψός σε πρωτοβουλία για την οικοδόμηση του νέου κοινωνικού κτιρίου. Αναγκαστικά το παραιτούσε τότε στις μορφωμένες τάξες, στους αστούς, που είχαν αυτοί το κοινωνικό τους ιδανικό κι ηξέρανε λίγο πολύ τι θέλανε να ξεφυτρώσει για ωφέλειά τους, από την κοινωνική περιπέτεια.
Σε μια επανάσταση το γκρέμισμα δεν είναι παρά ένα μέρος του προορισμού του επαναστάτη. Χρωστά και να ξαναφτιάσει και το ξανάφτιασμα θα γίνει ή σύμφωνα πάλι με τους τύπους του παρελθόντος, τους μαθεμένους από τα βιβλία, και που θα πρέπει να επιβληθούνε στο λαό· ή αλλιώς, σύμφωνα με τη λαϊκή ευφυΐα, που αυθόρμητα σε κάθε χωριουδάκι και σε κάθε κέντρο πόλης θα καταπιαστεί να χτίσει τη σοσιαλιστική κοινωνία. Αλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται ο λαός να ‘χει ένα ιδανικό. Για να γίνει αυτό πρέπει κυρίως να ‘χει ανάμεσά του τους ανθρώπους τους προικισμένους με πρωτοβουλία.

Έχοντας θαυμαστή αντίληψη στην επίθεση, ο λαός βρισκότανε λειψός σε πρωτοβουλία για την οικοδόμηση του νέου κοινωνικού κτιρίου.

Σε μια επανάσταση το γκρέμισμα δεν είναι παρά ένα μέρος του προορισμού του επαναστάτη. Χρωστά και να ξαναφτιάσει

σύμφωνα με τη λαϊκή ευφυΐα, που αυθόρμητα σε κάθε χωριουδάκι και σε κάθε κέντρο πόλης θα καταπιαστεί να χτίσει τη σοσιαλιστική κοινωνία

Για να γίνει αυτό πρέπει κυρίως να ‘χει ανάμεσά του τους ανθρώπους τους προικισμένους με πρωτοβουλία.

θα καταλάβουμε πως η ποικιλία κι η σύγκρουση ακόμα είναι τες η ζωή και πως η ομοιοτυπία είναι ο θάνατος

Μονάχα εκείνοι που δεν κάνουν τίποτε, δεν κάνουν λάθη.

Το μόνο που έχομε να κάνουμε σα βλέπουμε πράξες αντικανονικές να γίνονται στ’ όνομα της ελευθερίας του ατόμου είναι το ν’ αποδοκιμάζουμε την αρχή «καθένας για τον εαυτό του και το Κράτος για όλους» και να ‘χουμε το θάρρος να λέμε κατά πρόσωπο και μεγαλόφωνα τι σκεφτόμαστε γι’ αυτές τις πράξες. Τούτο μπορεί βέβαια να φέρει σε σύγκρουση· αλλά η σύγκρουση είναι αυτή η ζωή. Κι από τη σύγκρουση θα προκύψει μια εκτίμηση γι’ αυτές τις πράξες, πολύ πιο σωστή παρά όσες ήθελε προκύψουν από μόνη την επίδραση των παραδεγμένων ιδεών.
Όταν το ηθικό επίπεδο μιας κοινωνίας ξεπέσει στο σημείο που είναι σήμερα ξεπεσμένο, απαντέχομε από πριν πως η εξέγερση εναντίον της κοινωνίας αυτής θα λαβαίνει κάποτε μορφές που θα μας κάμουνε να φρίξουμε· αλλ’ ας μη καταδικάζουμε γι’ αυτό προκαταβολικά την εξέγερση.

δεν υπάρχει άβυσσο μεταξύ της σκέψης και της ενέργειας, τουλάχιστο για κείνους που δεν είναι συνηθισμένοι στη νεώτερη σοφιστεία. Η πνευματική σύλληψη είναι ήδη αρχίνημα ενέργειας.

Οι παπάδες παρακινούν ένα μικρόμυαλο να σκοτώσει τη Λουίζα Μισέλ, που –σαν αληθινή αναρχική– αναλαβαίνει την υπεράσπισή του και τον γλιτώνει από τους δικαστές.

ολάκερο το σύνολο της τωρινής μας ζωής, σβήνει το σεβασμό της ανθρώπινης ζωής!

Κι αυτοί που πνίγουν, δολοφονούνε, σκοτώνουν την ξεπεσμένη ανθρώπινη πραμάτεια, αυτοί που κάμανε θρησκεία το αξίωμα πως για την κοινή σωτηρία πρέπει να πνίγουμε, να ντουφεκίζουμε, να σκοτώνουμε, παραπονιούνται πως οι άλλοι δεν σέβονται αρκετά την ανθρώπινη ζωή.
Όχι, πολίτες, όσο η κοινωνία θα εφαρμόζει το νόμο των αντιποίνων, όσο η θρησκεία και ο νόμος, ο στρατώνας και το δικαστήριο, η φυλακή και το βιομηχανικό κάτεργο, ο τύπος και το σχολειό θα εξακολουθούν να διδάσκουν την έσχατη περιφρόνηση της ζωής του ατόμου –μη ζητάτε από τους επαναστατημένους εναντίον της κοινωνίας αυτής να της σεβασθούνε! Θα ήτανε σαν να απαιτείτε απ’ αυτούς σε καλοσύνη και σε μεγαλοψυχία ένα βαθμό απείρως ανώτερο από κείνον που έχει όλ’ η κοινωνία.
Αν θέλετε, όπως εμείς, ολάκερ’ η ελευθερία του ατόμου και συνεπώς η ζωή του, να είναι σεβαστή –προάγεσθε αναγκαστικά στο ν’ αποκηρύξετε την κυβέρνηση του ανθρώπου από τον άνθρωπο, όποιος κι αν είναι ο τύπος της· υποχρεώνεσθε να δεχτείτε τις αρχές τής Αναρχίας, που τόσον καιρόν τις αποστραφήκατε. Έχετε χρέος τότε να ζητήσετε, μαζί μας, τις μορφές της κοινωνίας εκείνης που θα μπορούνε καλύτερα να πραγματοποιήσουνε το ιδανικό αυτό και να σταματήσουνε τελειωτικά όλες αυτές τις βιαιότητες που μας αγανακτούν.

αποκηρύξετε την κυβέρνηση του ανθρώπου από τον άνθρωπο, όποιος κι αν είναι ο τύπος της

είσαι κοντά αναρχία

δε θέλω να μ 'ακούσω να σε λέω ουτοπία
γουστάρω να σε νιώθω κοντά μου αναρχία

αναρχία

Σε όλο τον κόσμο, γενικά, η τάση εδώ και πολλές δεκαετίες δεν είναι προς την αναρχία, αλλά προς μια επαναφορά της δουλείας.

Η αναρχία που απειλεί να αποδομήσει μια κοινωνία δεν θα είναι η τιμωρία της, αλλά η σωτηρία της.