Ενώ Κινέζοι και Ιάπωνες έσπερναν από αιώνες το σιτάρι σε σειρές, με έναν σωλήνα από μπαμπού προσαρτημένον στο άροτρο, οι ευρωπαίοι συγγραφείς εναντιώνονταν στη μέθοδο αυτή με το πρόσχημα ότι δήθεν απαιτούσε πάρα πολλή δουλειά.
τα αναγκαία και τα είδη πολυτελείας που μας δίνει το έδαφος, μπορούν ασφαλώς να παραχθούν με πολύ λιγότερη δουλειά απ’ αυτή που κάνουμε τώρα για να τα αγοράσουμε ως εμπορεύματα
Για να βελτιώσουμε τις καλλιεργητικές μας μεθόδους σε τέτοιο βαθμό, ασφαλώς δεν χρειάζεται να διαιρέσουμε τη γη σε κλήρους του ενός ακρ και να επιχειρήσουμε να παράγουμε ό,τι χρειαζόμαστε με τον μόχθο του καθενός χωριστά, από τον δικό του κλήρο, με μοναδικό εργαλείο την τσάπα· αν κάνουμε αυτό, οπωσδήποτε θα αποτύχουμε. Όσοι έχουν εντυπωσιαστεί από τα θαυμαστά αποτελέσματα που επιτυγχάνει η petite culture, και φτάνουν να θεωρήσουν τη μικρή καλλιέργεια του γάλλου γεωργού, ή maraîcher, ιδεώδες για την ανθρωπότητα, οπωσδήποτε σφάλλουν. Σφάλλουν όσο και οι άλλοι ακραίοι, που θα ήθελαν να μετατρέψουν την κάθε χώρα σε ολιγάριθμα πελώρια αγροκτήματα Μπονάντσα, που θα καλλιεργούν στρατιωτικά οργανωμένες «εργατικές ταξιαρχίες». Στα αγροκτήματα Μπονάντσα η ανθρώπινη εργασία ασφαλώς περιορίζεται, αλλά τα προϊόντα που δίνει το χώμα είναι πολύ λίγα, και το όλο σύστημα είναι ληστρική καλλιέργεια, που καθόλου δεν λογαριάζει την εξάντληση του χώματος. Για τούτο και τα αγροκτήματα Μπονάντσα έχουν εξαφανιστεί από την αρχική τους πατρίδα, το Οχάιο· και όταν διέσχισα ένα μέρος της πολιτείας αυτής το 1901, είδα στους κάμπους της μεσαίου μεγέθους αγροκτήματα, 100 με 200 ακρ, και ανεμόμυλους να αντλούν νερό για τα περιβόλια και τους οπωρώνες. Από την άλλη μεριά, στην καλλιέργεια με σκληρή δουλειά, σε μεμονωμένους μικρούς κλήρους, από μεμονωμένους άνδρες ή οικογένειες, σπαταλιέται πάρα πολλή ανθρώπινη εργασία, κι ας έχουμε μεγάλες σοδειές· οπότε η πραγματική οικονομία, σε χώρο και σε δουλειά, απαιτεί διαφορετικές μεθόδους, που αντιπροσωπεύουν ένεν συνδυασμό μηχανικής και χειρωνακτικής εργασίας.
τα πλεονεκτήματα που προσέφερε το μεγάλο εργοστάσιο σε σύγκριση με τη χειρωνακτική δουλειά είναι πρόδηλα όσον αφορά την οικονομία της εργασίας και ιδίως –αυτό είναι το βασικό σημείο– τις ευκολίες τόσο για την πώληση όσο και για την προμήθεια των πρώτων υλών σε χαμηλότερες τιμές
Φτηνή δουλειά προσφέρεται σε τέτοιες ποσότητες στα προάστια όλων των μεγάλων πόλεων της Βρετανίας, ώστε οι μικρές και οικιακές επιχειρήσεις, που στην ηπειρωτική Ευρώπη είναι διασκορπισμένες στα χωριά, συγκεντρώνονται στην Βρετανία στις μεγάλες πόλεις.
Οι μαρτυρίες που καταγράφηκαν στην «Επιτροπή ξεζουμίσματος» έδειξαν σε πόσο μεγάλο βαθμό τα πολυτελή καταστήματα επίπλων ή γυναικείας μόδας στο Λονδίνο είναι απλώς εκθέσεις δειγμάτων ή καταστήματα για την πώληση προϊόντων των μικρών βιομηχανιών. Χιλιάδες ξεζουμιστές, που ορισμένοι έχουν δικά τους εργαστήρια, ενώ άλλοι απλώς μοιράζουν τη δουλειά σε υπο-ξεζουμιστές οι οποίοι την μοιράζουν με τη σειρά τους στους φτωχούς, εφοδιάζουν αυτά τα μεγάλα καταστήματα με αγαθά που φτιάχνονται στις τρώγλες ή σε πολύ μικρά εργαστήρια. Το εμπόριο είναι εστιασμένο σ’ αυτά τα καταστήματα –και όχι στη βιομηχανία. Τα μεγάλα καταστήματα επίπλων και οι λεγόμενες εκθέσεις, παίζουν απλώς τον ρόλο που έπαιζε παλιά στη γεωργία ο πύργος του φεουδάρχη: συγκεντρώνουν τα κέρδη –και όχι την παραγωγή.
μπορούμε άφοβα να δεχθούμε ότι αν οι εργάτες του Παρισιού θεωρούνται γενικά, και όντως είναι, πιο αναπτυγμένοι πνευματικά από τους εργάτες όλων των άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών, αυτό σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στον χαρακτήρα της δουλειάς την οποία κάνουν –δουλειά που εμπλέκει καλλιτεχνικό γούστο, επιδεξιότητα και ιδιαίτερη εφευρετικότητα, πάντα έτοιμοι να επινοήσουν νέα σχέδια αγαθών και σταθερά να αυξήσουν και να τελειοποιήσουν τις τεχνικές μεθόδους της παραγωγής
Αλλά εγείρεται το ερώτημα: Γιατί δεν θα έπρεπε τα βαμβακερά, τα μάλλινα και τα μεταξωτά, που τώρα υφαίνονται με το χέρι στα χωριά, να υφαίνονται με μηχανήματα στα ίδια χωριά, χωρίς να πάψουν να συνδέονται με τη δουλειά στα χωράφια; Γιατί δεν θα έπρεπε οι εκατοντάδες οικοτεχνικές επιχειρήσεις, που τώρα δουλεύουν αποκλειστικά με τα χέρια, να χρησιμοποιήσουν μηχανές που εξοικονομούν εργασίας, όπως συμβαίνει ήδη στα πλεκτήρια και σε πολλούς άλλους κλάδους; Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να μη χρησιμοποιείται ο μικρός κινητήρας πολύ ευρύτερα από όσο σήμερα, όπου δεν υπάρχει ανάγκη να ιδρυθεί εργοστάσιο· και δεν υπάρχει κανένας λόγος για να μην έχει το χωριό το μικρό του εργοστάσιο, όπου η εργοστασιακή δουλειά είναι προτιμότερη, όπως ήδη βλέπουμε σε ορισμένα χωριά της Γαλλίας. Επιπλέον. Δεν υπάρχει λόγος να μην ανήκει στην κοινότητα το εργοστάσιο, με την κινητήρια ενέργειά του και τα μηχανήματά του, όπως συμβαίνει ήδη, όσον αφορά την ενέργεια, στα εργαστήρια και τα μικρά εργοστάσια της ορεινής περιοχής της γαλλικής Γιούρας που αναφέραμε παραπάνω. Είναι προφανές ότι τώρα, στο κεφαλαιοκρατικό σύστημα, το εργοστάσιο είναι η κατάρα του χωριού, καθώς επιβάλλει υπερεργασία στα παιδιά και κάνει φτωχούς τους άρρενες χωρικούς· και είναι φυσικότατο να του εναντιώνονται με όλα τα μέσα οι εργάτες, αν έχουν κατορθώσει να διατηρήσουν την παλιά επαγγελματική τους οργάνωση (όπως στο Σέφηλντ ή στο Ζόλινγκεν) ή αν δεν έχουν ακόμα εντελώς εξαθλιωθεί (όπως στη Γιούρα). Αλλά σε μια ορθολογικότερη κοινωνική οργάνωση, το εργοστάσιο δεν θα συναντούσε τέτοια εμπόδια: θα ήταν ευλογία για το χωριό. Και υπάρχουν ήδη αλάθητες ενδείξεις ότι μια κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση γίνεται όντως σε ορισμένες χωριάτικες κοινότητες.
Είναι πρόδηλα τα ηθικά και φυσικά πλεονεκτήματα που θα είχε ο άνθρωπος αν μοίραζε τη δουλειά του στο χωράφι και στο εργαστήριο. Αλλά μας λένε ότι η δυσκολία είναι η αναγκαία συγκεντροποίηση των σύγχρονων βιομηχανιών. Στη βιομηχανία, όπως και στην πολιτική, η συγκεντροποίηση έχει πολλούς θαυμαστές! Αλλά και στις δυο σφαίρες, το ιδεώδες των συγκεντρωτιστών χρειάζεται ριζική αναθεώρηση. Πράγματι, αν αναλύσουμε τις σύγχρονες βιομηχανίες, σύντομα ανακαλύπτουμε ότι για ορισμένες είναι πραγματικά απαραίτητη η συνεργασία εκατοντάδων ή χιλιάδων εργατών συγκεντρωμένων στο ίδιο μέρος. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν σαφώς τα μεγάλα χαλυβουργεία και ορυχεία· και υπερωκεάνια δεν μπορούν να κατασκευαστούν σε εργοστάσια χωριών. Αλλά πολλά από τα μεγάλα μας εργοστάσια είναι απλώς συσσωρεύσεις διάφορων ξεχωριστών βιομηχανιών υπό ενιαία διοίκηση· και άλλα, είναι απλώς συσσωρεύσεις εκατοντάδων ολόιδιων μηχανών· τέτοια είναι τα γιγάντια κλωστοϋφαντουργικά μας εργοστάσια. Αφού η βιομηχανία είναι μια αυστηρά ιδιωτική επιχείρηση, οι ιδιοκτήτες της θεωρούν πλεονεκτικό να έχουν υπό τη διοίκησή τους όλους τους κλάδους μιας δεδομένης βιομηχανίας· έτσι συσσωρεύουν τα κέρδη από τους διαδοχικούς μετασχηματισμούς των πρώτων υλών. Και όταν συνδυάζονται αρκετές χιλιάδες μηχανοκίνητοι αργαλειοί σε ένα εργοστάσιο, ο ιδιοκτήτης επωφελείται επειδή ασκεί έναν κάποιον έλεγχο στην αγορά. Αλλά από τεχνική άποψη, τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας συσσώρευσης είναι ελάχιστα και συχνά αμφίβολα. Ακόμα και μια τόσο συγκεντροποιημένη βιομηχανία όπως των βαμβακερών, δεν ζημιώνεται καθόλου από τη διαίρεση της παραγωγής ενός συγκεκριμένου είδους αγαθών στα διαφορετικά της στάδια σε αρκετά διαφορετικά εργοστάσια: το βλέπουμε αυτό στο Μάντσεστερ και στις γειτονικές του πόλεις. Όσο για τις μικρές επιχειρήσεις, τίποτε κακό δεν προκύπτει από μιας ακόμα μεγαλύτερη υποδιαίρεση στα εργαστήρια, για την κατασκευή ρολογιών κτλ. Ακούμε πολλές φορές ότι ισχύς 1 ίππου κοστίζει τόσο σε μια μικρή μηχανή, και τόσο λιγότερο σε μια δέκα φορές ισχυρότερη μηχανή· ότι 1 πάουντ βαμβακερή κλωστή στοιχίζει πολύ λιγότερο όταν το εργοστάσιο διπλασιάζει τον αριθμό των αδραχτιών του. Αλλά, κατά τη γνώμη των μεγαλύτερων αυθεντιών στη μηχανική, όπως ο καθηγητής Ου. Άνγουιν, η υδραυλική, και ιδίως η ηλεκτρική διανομή ενέργειας από έναν κεντρικό σταθμό, εκμηδενίζει το πρώτο μέρος του επιχειρήματος. Όσο για το δεύτερο μέρος του, τέτοιου είδους υπολογισμοί είναι καλοί για κείνες τις βιομηχανίες που προετοιμάζουν το μισοκατασκευασμένο προϊόν για περαιτέρω μετασχηματισμούς. Όσο για τα πάμπολλα αγαθά που αντλούν την αξία τους κυρίως από την παρέμβαση εξειδικευμένης εργασίας, μπορούν να κατασκευαστούν καλύτερα σε μικρά εργοστάσια που απασχολούν λίγες εκατοντάδες ή λίγες δεκάδες εργάτες. Γι’ αυτό και η «συγκέντρωση» για την οποία γίνεται τόσο πολύ λόγος, δεν είναι συχνά τίποτε περισσότερο παρά ένας συνδυασμός κεφαλαιοκρατών με σκοπό να ασκήσουν έλεγχο στην αγορά και όχι να φτηνύνουν την τεχνική διαδικασία.
«Ο εργάτης, που το έργο του έχει εξειδικευτεί από τον μόνιμο καταμερισμό της εργασίας, έχει χάσει το πνευματικό ενδιαφέρον για τη δουλειά του, κι αυτό ισχύει κυρίως στις μεγάλες βιομηχανίες: έχει χάσει την επινοητικότητά του...»
Ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για χειροτεχνία, επιστήμη ή τέχνη, ο βασικός στόχος του σχολείου δεν είναι να κάνει τον αρχάριο ειδικό, αλλά να του διδάξει τις στοιχειώδεις γνώσεις και τις σωστές μεθόδους δουλειάς και, προπάντων, να του δώσει εκείνη τη γενική έμπνευση που θα τον παρακινήσει αργότερα να βάζει σε οτιδήποτε κάνει μιαν ειλικρινή λαχτάρα για αλήθεια, να αγαπά το ωραίο, ως μορφή και ως περιεχόμενο, να νιώθει την ανάγκη να είναι μια χρήσιμη ανθρώπινη μονάδα ανάμεσα στις άλλες ανθρώπινες μονάδες και να αισθάνεται έτσι την καρδιά του συντονισμένη με την υπόλοιπη ανθρωπότητα.
με έναν σωστό συνδυασμό δουλειάς, είκοσι με εικοσιτέσσερις μήνες δουλειά του κάθε ανθρώπου θα ήταν αρκετή για να εξασφαλίσει για πάντα, για μια πενταμελή οικογένεια, ένα διαμέρισμα ή ένα σπίτι εφοδιασμένο με όλες τις ανέσεις που απαιτούν η σύγχρονη υγιεινή και το μοντέρνο γούστο
Επί χιλιάδες χρόνια στη σειρά, ήταν για την ανθρωπότητα μεγάλο βάρος, σχεδόν κατάρα, η παραγωγή της τροφής της. Αλλά δεν χρειάζεται να είναι πια. Αν προετοιμάσετε το έδαφος, και εν μέρει τη θερμοκρασία και την υγρασία που χρειάζεται η κάθε καλλιέργεια, θα δείτε ότι η παραγωγή των ετήσιων τροφίμων για μιαν οικογένεια, με ορθολογικές συνθήκες καλλιέργειας, απαιτεί τόσο λίγη δουλειά, ώστε θα μπορούσε να γίνει σχεδόν σαν αλλαγή από τις άλλες εργασίες.
Εξάλλου, σαν αναλύουμε τα δεινά της τωρινής οικονομικής οργάνωσης ξεκρίνουμε –κι ο εργατικός το ξέρει πολύ καλά– πως η ουσιαστική της βάση είναι στην καταναγκαστική για τον εργατικό ανάγκη να πουλήσει τη δύναμή του εργασίας. Μην έχοντας πώς να ζήσει για δεκαπέντε καν ημέρες, περιορισμένος από το Κράτος μέσα στην αδυναμία του να χρησιμοποιήσει τις δύναμές του δίχως να τις πουλήσει σε κάποιον, ο εργατικός πουλιέται σε κείνον που υπόσχεται να του δώσει δουλειά· παρατιέται από τα κέρδη που θα μπόρειε να του φέρ’ η δουλειά του, αφήνει στ’ αφεντικό τη μερίδα του λέοντος από τα προϊόντα που θα φτιάσει, απαρνιέται ως και την ίδια του την ελευθερία, κάνει παραίτηση από το δικαίωμα του να εισακούεται η γνώμη του για τη χρησιμότητα εκείνου που αυτός θα παράγει και για τον τρόπο που θα το παράγει. Η συσσώρευση του κεφαλαίου προκύπτει έτσι όχι από την ιδιότητά του ν’ απορροφάει το υπερτίμημα, αλλ’ από την ανάγκη που βρίσκεται ο εργατικός να πουλήσει τη δουλευτική του δύναμη, –έχοντας ο πουλητής αυτός από πριν τη βεβαιότητα πως δεν θα πάρει ολάκερο εκείνο που παράγει η δύναμη αυτή, πως θα ζημιωθεί στα συμφέροντά του, πως θα γίνει ο υφιστάμενος του αγοραστή. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση, ο κεφαλαιούχος ποτέ δεν θα ζητούσε να την αγοράσει. Κι από τούτο προκύπτει πως, για ν’ αλλάξει το σύστημα, πρέπει να χτυπηθεί στην ουσιαστική του βάση, στην αιτία του –στην αγορά και στην πούληση. Όχι στ’ αποτελέσματά του, τον κεφαλαιϊσμό (καπιταλισμό).
Πιοτρ Κροπότκιν (Pyotr Kropotkin) Η Αναρχία Ηριδανός, σελίδα 69
Είχες να διαλέξεις μεταξύ της θεωρίας του Μαρξ για αξιοποίηση της παραγωγικότητας των ζωτικών εργατικών σου δυνάμεων, που μόνες τους παράγουν την αξία των αγαθών, και της ιδέας του Κράτους. Ξέχασες τη ζωτική σημασία της δουλειάς σου και προτίμησες την ιδέα του κράτους.
Βίλχελμ Ράιχ (Wilhelm Reich) Άκου, ανθρωπάκο! αποσπερίτης, σελίδα 87
Η ιστορία θέτει πάντα το πρόβλημα της εναλλαγής μορφών δουλείας
Στέφανος Ροζάνης Ομοίωμα Δημοκρατίας εξάρχεια, 2013, σελίδα 87
Ο αγρότης της Γαλλικής Επανάστασης, ο άνθρωπος του γαιοκτήμονα, θα κάνει επανάσταση για να ξεφύγει από τη δουλεία και θα γίνει δούλος στα αστικά εργοστάσια, θα γίνει δηλαδή προλετάριος. Αντίστοιχα στη ρωσική επανάσταση ο άνθρωπος της γης, ο κολίγος, θα κάνει μια επανάσταση, όχι για να επιστρέψει σε ένα αστικό καθεστώς αλλά αναζητώντας την ελευθερία του, και θα τοποθετηθεί στα κολχόζ ενός σοβιετικού συστήματος.
Στέφανος Ροζάνης Ομοίωμα Δημοκρατίας εξάρχεια, 2013, σελίδα 88
το να επαναφερθεί τυφλά στην καθηγητική εξουσία παρείχε στον πτυχιούχο τις δάφνες μιας ανώτατης ανταμοιβής: την σιγουριά μιας δουλειάς και ενός μισθού.
Ραούλ Βανεγκέμ (Raoul Vaneigem) Το τέλος της εξάρτησης - προειδοποίηση προς τους μαθητές γυμνασίου και λυκείου Ελεύθερος Τύπος, σελίδα 9
Συνταγή προς τέρψη των κατώτερων ιδιωτικών και δημόσιων υπαλλήλων (τράπεζες, δημόσια ταμεία, ασφάλειες, υπουργεία, διοικητικές υπηρεσίες): καταστροφή φακέλων και αρχείων, μπλοκάρισμα των διαβιβάσεων, δημιουργία περιπλοκών στη δουλειά των αρχηγών, πυρπόληση γραφείων συνδυασμένη με την κριτική των παρασιτικών τομέων, υπεξαίρεση χρημάτων προς όφελος των άγριων απεργιών, αυτοάμυνα ενάντια σε κάθε καψόνι, κτλ.
Ραούλ Βανεγκέμ (Raoul Vaneigem) Τρομοκρατία ή Επανάσταση Ελεύθερος Τύπος, σελίδα 49
Συνταγή προς απόλαυση των γιατρών: καταγγελία των ασύλων και προξένηση της καταστροφής τους, απελευθέρωση των κρατούμενων, ενθάρρυνση των απουσιών από τη δουλειά, εξήγηση του ρόλου και της λειτουργίας τού γιατρού στο κυρίαρχο σύστημα, προετοιμασία της καταστροφής της ιατρικής ως ειδίκευση, κτλ.
Ραούλ Βανεγκέμ (Raoul Vaneigem) Τρομοκρατία ή Επανάσταση Ελεύθερος Τύπος, σελίδα 49
μου 'πε, κλατάρω, δεν αντέχω άλλο πια δουλειά και σπίτι, σπίτι και δουλειά
Δημήτρης Πουλικάκος Το '69 με κάποιο φίλο Παύλος Σιδηρόπουλος
στραβάδι στη ζωή και ψάρι στη δουλειά
Ενδελέχεια Θυμάμαι και καλύτερες μέρες
δουλεία
Ημισκούμπρια & Σέξπυρ Σώγαμπρος και προικοθήρας
ρε γαμώτο, πάλι για δουλειά να μην μπορώ να κοιμηθώ μέχρι τις εννιά
Ημισκούμπρια Νωρίς
νοιάζονται τόσο για τα παιδιά σου τους ψηφοφόρους που 'χεις μέσα στην κοιλιά σου θα τους σπουδάσουν, δουλειά να πιάσουν και με ρουσφέτια υποκλίσεις να χορτάσουν
Κίτρινα Ποδήλατα Θα πάρω φόρα
δουλειά
Κακό Συναπάντημα Ζόμπι
στην πόλη βρήκες δουλειά και στο καψόνι σ' έχουν ταράξει
Κακό Συναπάντημα Μπανανιά
του ξέφυγαν τα νιάτα τα ωραία στη δουλειά
Λουδίας ...Την κοινωνία μας
δουλειά και σπίτι
Λουδίας Διπλοθεσίτης
όσο υπάρχει η δουλειά θα υπάρχουν οι ρουφιάνοι
Λουδίας Ο ρουφιάνος
είμαι ο χαφιές, το σκυλί μες στη στάνη μα όσο υπάρχει η δουλειά, θα υπάρχουν οι ρουφιάνοι
Λουδίας Ο ρουφιάνος
είμαστε νομοταγείς κοιτάμε τη δουλειά μας
Λουκιανός Κηλαηδόνης Ντροπή τέτοιο παιδί
δουλειά των στρατιωτών, το μακέλεμα
Μαρία Δημητριάδη Η μπαλάντα του οπερατέρ Θάνος Μικρούτσικος
ξυπνάει από τις πέντε για να πάει για δουλειά κρυώνει και το στόμα του βρωμάει αισχρά, νιώθει νύστα νύστα βαριά σαν την εξάρτηση που χρεώθηκε υπηρεσιακά
ξυπνάει από τις πέντε για να πάει για δουλειά κρυώνει και το στόμα του βρωμάει αισχρά, νιώθει νύστα νύστα βαριά σαν την εξάρτηση που χρεώθηκε υπηρεσιακά
είν' όλα τόσο ψεύτικα, μου φέρνουν αηδία χαμόγελα και γλέντια και ανέμελη πουστιά να είν' οι τσέπες σας παχιές, πουλάνε ευτυχία μετά τις διακοπές γυρίζεις πάλι για δουλειά
Μεθυσμένα Ξωτικά Το τραγούδι του καλικάντζαρου Γιάννης Μπιλίρης
μας πιέζει η δουλειά
Μιλτιάδης Πασχαλίδης Κόψε την πείνα σου
δουλειά και σπίτι και δουλειά σαράντα τόσα χρόνια
Μιλτιάδης Πασχαλίδης Ο κ. Αριστείδης
ράβε, ξήλωνε δουλειά να μη σου λείπει
Νίκος Ξυλούρης Αυτόν τον κόσμο τον καλό Σταύρος Ξαρχάκος
σαν περπατάς σ' αυτούς τους δρόμους να προσέχεις να μην πατήσεις τη σκιά σου εκτός εάν και τούτη δεν τη βλέπεις όποτε πας και στη δουλειά σου
Νικόλας Άσιμος & Χάρις Αλεξίου Άμα σε λέγαν Βάσω
σαν περπατάς σ' αυτούς τους δρόμους να προσέχεις να μην πατήσεις τη σκιά σου εκτός εάν και τούτη δεν τη βλέπεις όποτε πας και στη δουλειά σου
Νικόλας Άσιμος Άμα σε λέγαν Βάσω
η μιζέρια κι η δουλεία ένα κι ένα κάνουν δυο
Νικόλας Άσιμος Θα σου κλέψω το σακάκι
δουλειά σου είναι, μου 'πανε να κρύβεις τα τρωτά των καθιερωμένων για να διατηρήσομε τα οικονομικά των ευαρεστημένων
Νικόλας Άσιμος Ο μηχανισμός
παράτα τη δουλειά, παράτα την τη σκρόφα και κοίτα πώς εσύ θ' αποφασίζεις πρώτα
Νικόλας Άσιμος Παράτα τα
η ζωή σου πάντα η ίδια δουλειά, σπίτι και λεφτά το πέρασμά σου μονότονο
Πίσσα και Πούπουλα Κοινές καταστάσεις
η μέρα σου δουλειά, φαΐ και ύπνος τα νιάτα σου φύγανε γρήγορα μα οι ώρες αργά και βαρετά
Πίσσα και Πούπουλα Κοινές καταστάσεις
απ' το πρωί απ' τις εφτά μού ντύνεσαι στην πένα και τρέχεις, φίλε, για δουλειά
Παύλος Σιδηρόπουλος Κρίμα το παιδί
μου 'πε, κλατάρω, δεν αντέχω άλλο πια δουλειά και σπίτι, σπίτι και δουλειά
Παύλος Σιδηρόπουλος Το '69 με κάποιο φίλο
να τρέξω να προλάβω να μη χάσω τη δουλειά
Σπύρος Γραμμένος Από παγκάκι σε παγκάκι
είναι πρώτοι στη δουλειά κι απαιτούν πολλά
Στάθης Δρογώσης Τα μεγάλα στελέχη
ράβε, ξήλωνε δουλειά να μη σου λείπει
Σταύρος Λογαρίδης Ράβε ξήλωνε Σταύρος Ξαρχάκος - Αυτόν τον κόσμο τον καλό
μέρα νύχτα δουλειά
Τάνια Τσανακλίδου Ο ανθρωπάκος
η ασφάλεια ξέρει τη μάρκα απ' τα βρακιά μου και ενοχλείται στη δουλειά μου αν δε πάω
Τρύπες Ασφάλεια
θα βρω επιτέλους μια δουλειά ποια πόρτα να χτυπήσω; θα κατουρήσεις μια ποδιά να ρθω να τη φιλήσω;
Τσοπάνα Rave Μίλα ρε!
μόκο και τρομάρα τώρα στη δουλειά
Υπεραστικοί Ο Ελληνάρας
αντί περήφανος δουλειά παρακαλάω
Υπεραστικοί Προλετάριος
δουλειά των στρατιωτών, το μακέλεμα
Υπόγεια Ρεύματα Η μπαλάντα του οπερατέρ Θάνος Μικρούτσικος
ζήτησες δουλειά σε χίλια δυο αφεντικά
Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας Φάνης
μ' απολύσαν απ' τη δουλειά μου γιατί δεν πήγαινα πρωί