Είναι ανεξάντλητοι οι πόροι της επιστήμης, τόσο για να διευρύνουμε τον κύκλο της παραγωγής μας όσο και για να κάνουμε νέες ανακαλύψεις. Και ο κάθε νέος κλάδος δραστηριότητας κάνει να εμφανιστούν ολοένα περισσότεροι νέοι κλάδοι, που σταθερά ισχυροποιούν τον άνθρωπο σε σχέση με τις δυνάμεις της φύσης.

Η ποσότητα εργασίας που απαιτείται για να παράγουμε ορθολογικά τα τρόφιμά μας είναι πράγματι τόσο μικρή, ώστε οι υποθετικοί μας κάτοικοι θα αναγκάζονταν να αφιερώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους στη χειροτεχνία, την τέχνη, την επιστήμη ή σε ό,τι άλλο θέλουν.

Όσο για τους επιστήμονες, περιφρονούν τη χειρωνακτική εργασία. Πόσο λίγοι απ’ αυτούς θα ήταν ικανοί να κατασκευάσουν ένα τηλεσκόπιο ή έστω ένα απλούστερο όργανο! Οι περισσότεροί τους δεν είναι ικανοί ούτε να σχεδιάσουν ένα επιστημονικό όργανο, και όταν δίνουν μιαν αόριστη παραγγελία στον κατασκευαστή οργάνων, τον αφήνουν να εφεύρει μόνος του τη συσκευή που χρειάζονται. Μάλιστα έχουν αναγορεύσει σε θεωρία την περιφρόνηση της χειρωνακτικής εργασίας. «Ο επιστήμονας», λένε, «πρέπει ν’ ανακαλύπτει τους νόμους της φύσης, ο πολιτικός μηχανικός να τους εφαρμόζει και ο εργάτης να εκτελεί με ατσάλι ή ξύλο, σίδερο ή πέτρα, τα σχέδια που έφτιαξε ο μηχανικός. Ο εργάτης πρέπει να εργάζεται με μηχανές που επινοήθηκαν γι’ αυτόν, και όχι απ’ αυτόν. Κι ας μη τις καταλαβαίνει κι ας μη μπορεί να τις βελτιώσει: ο επιστήμονας και ο μηχανικός θα φροντίσουν για την πρόοδο της επιστήμης και της βιομηχανίας».

έχουν κατορθώσει ν’ αποκτήσουν λίγες επιστημονικές γνώσεις κι έτσι έχουν συνδυάσει επιστήμη με χειροτεχνία

να αποκτούν μια τέτοια μόρφωση που θα τους δίνει τη δυνατότητα να συνδυάζουν την πλήρη γνώση της επιστήμης με την πλήρη γνώση της χειροτεχνίας

Ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για χειροτεχνία, επιστήμη ή τέχνη, ο βασικός στόχος του σχολείου δεν είναι να κάνει τον αρχάριο ειδικό, αλλά να του διδάξει τις στοιχειώδεις γνώσεις και τις σωστές μεθόδους δουλειάς και, προπάντων, να του δώσει εκείνη τη γενική έμπνευση που θα τον παρακινήσει αργότερα να βάζει σε οτιδήποτε κάνει μιαν ειλικρινή λαχτάρα για αλήθεια, να αγαπά το ωραίο, ως μορφή και ως περιεχόμενο, να νιώθει την ανάγκη να είναι μια χρήσιμη ανθρώπινη μονάδα ανάμεσα στις άλλες ανθρώπινες μονάδες και να αισθάνεται έτσι την καρδιά του συντονισμένη με την υπόλοιπη ανθρωπότητα.

Η έκφραση «εφαρμοσμένη επιστήμη» είναι τελείως παραπειστική, επειδή, στις συντριπτικά περισσότερες περιπτώσεις, η εφεύρεση, όχι μόνο δεν είναι εφαρμογή της επιστήμης, αλλά απεναντίας δημιουργεί έναν νέο επιστημονικό κλάδο.

καλέσετε σε βοήθειά σας την επιστήμη και τις τεχνικές εφευρέσεις, που ποτέ δεν αρνούνται να σπεύσουν στο κάλεσμά σας

Από τους συντηρητικούς λογιέται ο Σμιθ σαν ιδρυτής της σημερινής οικονομικής Επιστήμης.

Χωρίς την πίεση της πρωτιάς, η επιστήμη θα προχωρούσε με αργούς, αβίαστους ρυθμούς, αφήνοντας την πρόοδο της ανθρώπινης γνώσης στην τύχη της.

Ο Πέρελμαν είναι ένα έντονα απόμακρο άτομο. Όπως αναφέραμε στο κεφάλαιο 1, προτιμά να μην έχει κοινωνικές σχέσεις, αρνήθηκε το μεγάλου κύρους Μετάλλιο Φιλντς και αποφεύγει τον Τύπο. Μένει με τη μητέρα του σε ένα ψηλό κτίριο, σε μια παραμελημένη γειτονιά της Αγίας Πετρούπολης. Το Δεκέμβριο του 2005, παραιτήθηκε από τη θέση του στο Ινστιτούτο Μαθηματικών Στεκλόφ, της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Ο μαθηματικός Μιχαήλ Γκρόμοφ, από το Institut des Hautes Études Scientifiques (Ινστιτούτο Ανωτέρων Επιστημονικών Μελετών, IHES), κοντά στο Παρίσι, ο οποίος κατά καιρούς συνεργάστηκε με τον Πέρελμαν, δηλώνει κατανόηση για τη συμπεριφορά του. «Είναι πολύ ευαίσθητος σε θέματα ηθικής, τόσο στην επιστήμη όσο και στην κοινωνία γενικότερα», εξηγεί σε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. «Είναι επικριτικός, συχνά δικαίως κατά την άποψή μου, για την παρακμή των ηθικών αξιών στην κοινότητα των μαθηματικών. Είναι απρόθυμος να εμπλακεί σε μια διένεξη κι έτσι περιορίζει τις μη επαγγελματικές του επαφές με τον κόσμο». Ένας άλλος μαθηματικός μιλάει με ενθουσιασμό: «Ο Πέρελμαν είναι μια γοητευτική προσωπικότητα. Θαυμάζω την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία του». Ποιος είναι αυτός ο μυστηριώδης άνδρας, ο οποίος –θέλοντας και μη– πρόκειται να γίνει ένα από τα είδωλα των μαθηματικών του εικοστού πρώτου αιώνα;

Και τι θα γινόταν εάν είχε κάνει κάποιο λάθος, εάν οι εργασίες περιείχαν ένα μικρούτσικο αναπόδεικτο ισχυρισμό ή μια τόση δα κρυμμένη υπόθεση; Αυτό δεν θα τον είχε πειράξει, είπε στους δύο δημοσιογράφους του The New Yorker, που τον επισκέφθηκαν στην Αγία Πετρούπολη. Οι παρουσιάσεις θα επέτρεπαν τουλάχιστον στους άλλους να βρουν κενά και να τα καλύψουν, εξήγησε, βελτιώνοντας έτσι την ανθρώπινη γνώση. Πώς σας φαίνεται αυτό; Αν αυτό δεν είναι ύψιστου βαθμού ανιδιοτέλεια για το καλό της επιστήμης, τίποτα –εκτός, βέβαια, από το θάνατο στην πυρά του Τζιορντάνο Μπρούνο– δεν ήταν ποτέ.

ερημίτη της επιστήμης

Οι διαμάχες προτεραιότητας είναι τόσο παλιές όσο η ίδια η επιστήμη και οι μαθηματικοί δεν αποτελούν εξαίρεση. Πριν από τριακόσια χρόνια ο Ισαάκ Νεύτων και ο Γκότφριντ Λάιμπνιτς φιλονίκησαν άγρια για το ποιος είχε επινοήσει τον απειροστικό λογισμό. Και ακόμα και σήμερα οι ιστορικοί της επιστήμης διαφωνούν για το εάν ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ή ο Ντάβιντ Χίλμπερτ πρώτος έγραψε, διόρθωσε, υπέβαλε και δημοσίευσε την κρίσιμης σημασίας εργασία επί της θεωρίας της γενικής σχετικότητας. Όμως κάτι νέο προκύπτει από τις διαμάχες προτεραιότητας. Εάν οι επιστήμονες δεν ανησυχούσαν σχετικά με το ποιος θα είναι πρώτος, θα προχωρούσαν στην έρευνά τους με αβίαστα βήματα. Και αυτό σίγουρα δεν θα ήταν προς όφελος της εξέλιξης της επιστήμης.

Εάν οι επιστήμονες δεν ανησυχούσαν σχετικά με το ποιος θα είναι πρώτος, θα προχωρούσαν στην έρευνά τους με αβίαστα βήματα. Και αυτό σίγουρα δεν θα ήταν προς όφελος της εξέλιξης της επιστήμης.

αυτή η μέθοδος προώθησης των μαθηματικών είναι στρεβλή και απαράδεκτη, δεν κάνει τα μαθηματικά δημοφιλή ως επιστήμη, αντίθετα μόνο μπερδεύει το κοινό

Δεν έχουμε πλέον τίποτα να διδαχτούμε από τις ατέρμονες σοφιστείες που μας κληροδότησε ο παλιός κόσμος, πάνω στην τέχνη του να πεθάνεις και την επιστήμη του να βασανίζεσαι.

Το κλειδί της χαρούμενης επιστήμης ανοίγει όλες τις πόρτες. Αναμφίβολα, γιατί η περιέργεια είναι γυναίκα και καθαρίζει σήμερα με μια μεγάλη πνοή ζωής το άραχλο δωμάτιο των δολοφονημένων επιθυμιών.

ελευθεροποίηση
Θεόδωρος Π. Γκεβεζές

εκφυλισµός των ιδεών
Θεόδωρος Π. Γκεβεζές

Η επιστήμη και η τέχνη ανήκουν σε όλο τον κόσμο, και μπροστά τους εξαφανίζονται όλα τα σύνορα.