είναι πια καιρός ν’ αξιώσουμε την ολοκλήρωση της εργασίας. Η μέχρι τώρα πολιτική οικονομία επέμενε κυρίως στη διαίρεση. Εμείς κηρύσσουμε την ολοκλήρωση· και υποστηρίζουμε ότι η ιδεώδης κοινωνία –δηλαδή η κατάσταση προς την οποία οδεύει ήδη η παρούσα κοινωνία– είναι μια κοινωνία ολοκληρωμένης, συνδυασμένης εργασίας. Μια κοινωνία στην οποία το κάθε άτομο παράγει χειρωνακτικό και πνευματικό έργο

μετά από πολλούς αιώνες το συγκλονιστικό κίνημα της Μεταρρύθμισης στη Θρησκεία, ο επιστημονικός εγκεφαλισμός στη μόρφωση, η Γαλλική Επανάσταση στην κοινωνία και το ναπολεόντειο επεισόδιο στην πολιτική, τριών δηλαδή αιώνων αστάθειες, περιπέτειες και παραστρατήματα, κατάληξαν ασυναίσθητα στην πλουτοκρατική οργάνωση που εξουσιάζει αποκλειστικά εδώ κι ένα αιώνα τον κόσμο, φτιασιδωμένη με το φημισμένο φτιασίδι: «λαϊκή κυριαρχία».

η αβεβαιότητα των σοσιαλιστών, σχετικώς με την οργάνωση της κοινωνίας που επιθυμούν, παραλύει ως ένα σημείο την ενέργειά τους

μια κοινωνία, ξαναπαίρνοντας στην κατοχή της όλα τα πλούτη τα συσσωριασμένα μέσα στους κόλπους της, θα μπόρειε πλουσιοπάροχα να εξασφαλίσει την αφθονία για όλους, σαν αντάλλαγμα τεσσάρων ή πέντε ωρών εργασίας

Μας λένε πως όταν ζητούμε την κατάργηση του Κράτους κι όλως των οργάνων του, ονειρευόμαστε μια κοινωνία, συγκείμενη από ανθρώπους καλυτέρους παρ’ ό,τι είναι τοι στην πραγματικότητα. –Όχι, χίλιες φορές όχι! Το που ζητάμε είναι να μη κάνουνε τους ανθρώπους χειρότερους παρ’ ό,τι είναι, με τέτοιους θεσμούς!

Το χρέος μας είναι να ξεδιαλύνουμε πρώτα, κάνοντας την ανάλυση της κοινωνίας, τις ροπές που έχει σε μια ορισμένη στιγμή της εξέλιξης και να τις παρουσιάσουμε παραστατικά. Κατόπι, να βάλουμε τις ροπές αυτές σε πράξη στις σχέτισές μας με όλους όσοι σκέπτονται όπως εμείς. Και τέλος, από τα σήμερα, κυρίως όμως όσο διαρκεί η επαναστατική περίοδο, να ξεπατόξουμε τους θεσμούς καθώς και τις πρόληψες που παρεμποδίζουνε την ανάπτυξη στις ροπές αυτές.

Αλλ’ από σήμερα μπορεί κανείς να πει πως εις τη Γαλλία το ξύπνημα των ελευθεριακών ιδεών έχει πια δώσει την ώθησή του στην κοινωνία

Η ξέρα, πράγματι, που όλες οι περασμένες επανάστασες τσακίστηκαν πάνω σ’ αυτήν, ήταν η έλλειψη οργανωτικής πρωτοβουλίας μέσα στις λαϊκές μάζες. Έχοντας θαυμαστή αντίληψη στην επίθεση, ο λαός βρισκότανε λειψός σε πρωτοβουλία για την οικοδόμηση του νέου κοινωνικού κτιρίου. Αναγκαστικά το παραιτούσε τότε στις μορφωμένες τάξες, στους αστούς, που είχαν αυτοί το κοινωνικό τους ιδανικό κι ηξέρανε λίγο πολύ τι θέλανε να ξεφυτρώσει για ωφέλειά τους, από την κοινωνική περιπέτεια.
Σε μια επανάσταση το γκρέμισμα δεν είναι παρά ένα μέρος του προορισμού του επαναστάτη. Χρωστά και να ξαναφτιάσει και το ξανάφτιασμα θα γίνει ή σύμφωνα πάλι με τους τύπους του παρελθόντος, τους μαθεμένους από τα βιβλία, και που θα πρέπει να επιβληθούνε στο λαό· ή αλλιώς, σύμφωνα με τη λαϊκή ευφυΐα, που αυθόρμητα σε κάθε χωριουδάκι και σε κάθε κέντρο πόλης θα καταπιαστεί να χτίσει τη σοσιαλιστική κοινωνία. Αλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται ο λαός να ‘χει ένα ιδανικό. Για να γίνει αυτό πρέπει κυρίως να ‘χει ανάμεσά του τους ανθρώπους τους προικισμένους με πρωτοβουλία.

σύμφωνα με τη λαϊκή ευφυΐα, που αυθόρμητα σε κάθε χωριουδάκι και σε κάθε κέντρο πόλης θα καταπιαστεί να χτίσει τη σοσιαλιστική κοινωνία

Το μόνο που έχομε να κάνουμε σα βλέπουμε πράξες αντικανονικές να γίνονται στ’ όνομα της ελευθερίας του ατόμου είναι το ν’ αποδοκιμάζουμε την αρχή «καθένας για τον εαυτό του και το Κράτος για όλους» και να ‘χουμε το θάρρος να λέμε κατά πρόσωπο και μεγαλόφωνα τι σκεφτόμαστε γι’ αυτές τις πράξες. Τούτο μπορεί βέβαια να φέρει σε σύγκρουση· αλλά η σύγκρουση είναι αυτή η ζωή. Κι από τη σύγκρουση θα προκύψει μια εκτίμηση γι’ αυτές τις πράξες, πολύ πιο σωστή παρά όσες ήθελε προκύψουν από μόνη την επίδραση των παραδεγμένων ιδεών.
Όταν το ηθικό επίπεδο μιας κοινωνίας ξεπέσει στο σημείο που είναι σήμερα ξεπεσμένο, απαντέχομε από πριν πως η εξέγερση εναντίον της κοινωνίας αυτής θα λαβαίνει κάποτε μορφές που θα μας κάμουνε να φρίξουμε· αλλ’ ας μη καταδικάζουμε γι’ αυτό προκαταβολικά την εξέγερση.

Κι αυτοί που πνίγουν, δολοφονούνε, σκοτώνουν την ξεπεσμένη ανθρώπινη πραμάτεια, αυτοί που κάμανε θρησκεία το αξίωμα πως για την κοινή σωτηρία πρέπει να πνίγουμε, να ντουφεκίζουμε, να σκοτώνουμε, παραπονιούνται πως οι άλλοι δεν σέβονται αρκετά την ανθρώπινη ζωή.
Όχι, πολίτες, όσο η κοινωνία θα εφαρμόζει το νόμο των αντιποίνων, όσο η θρησκεία και ο νόμος, ο στρατώνας και το δικαστήριο, η φυλακή και το βιομηχανικό κάτεργο, ο τύπος και το σχολειό θα εξακολουθούν να διδάσκουν την έσχατη περιφρόνηση της ζωής του ατόμου –μη ζητάτε από τους επαναστατημένους εναντίον της κοινωνίας αυτής να της σεβασθούνε! Θα ήτανε σαν να απαιτείτε απ’ αυτούς σε καλοσύνη και σε μεγαλοψυχία ένα βαθμό απείρως ανώτερο από κείνον που έχει όλ’ η κοινωνία.
Αν θέλετε, όπως εμείς, ολάκερ’ η ελευθερία του ατόμου και συνεπώς η ζωή του, να είναι σεβαστή –προάγεσθε αναγκαστικά στο ν’ αποκηρύξετε την κυβέρνηση του ανθρώπου από τον άνθρωπο, όποιος κι αν είναι ο τύπος της· υποχρεώνεσθε να δεχτείτε τις αρχές τής Αναρχίας, που τόσον καιρόν τις αποστραφήκατε. Έχετε χρέος τότε να ζητήσετε, μαζί μας, τις μορφές της κοινωνίας εκείνης που θα μπορούνε καλύτερα να πραγματοποιήσουνε το ιδανικό αυτό και να σταματήσουνε τελειωτικά όλες αυτές τις βιαιότητες που μας αγανακτούν.

“κοινωνικά πλάσματα της φαντασίας”. Πρόκειται γι’ αυτά που ο Κ. Καστοριάδης ονομάζει “κοινωνικές φαντασιακές σημασίες”. Μ’ άλλα λόγια, για όλα όσα η κοινωνία, σ’ αντίθεση με τη Φύση, επιβάλλει, υποδεικνύει, μαθαίνει και προσφέρει στα άτομα που την απαρτίζουν.

Υπάρχουν κι οι αδικίες της Φύσης, έτσι; Αυτές, δεν μπορούμε να τις αποφύγουμε. Γιατί, όμως, να μην αποφύγουμε τις αδικίες που γεννά η κοινωνία;

Θέλαμε για μας και για τους άλλους, για όλους τους ανθρώπους, μια κοινωνία καινούργια, απαλλαγμένη απ’ όλες τις συμβάσεις που κάνουν τους ανθρώπους τεχνητά άνισους και τους επιβάλλουν ταπεινώσεις, βάσανα κι εξευτελισμούς

Να ‘μαστε μπροστά σε μια καινούργια τυραννία, μια τυραννία που δεν την δημιούργησαν τα κοινωνικά πλάσματα της φαντασίας. Από πού ξεφύτρωσε, τότε; Από τη Φύση; Αν ναι, έχε γεια ελεύθερη κοινωνία.

Διέδωσες το παραμύθι, κι ο Ανθρωπάκος ο άντρας σου το ‘χαψε σα χάνος, ότι εσύ είσαι «Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ», Γυναικούλα. Μα δεν είσαι. Είναι αλήθεια, ανακοινώνεις καθημερινά, στις Εβραϊκές ή στις Χριστιανικές εφημερίδες πώς, και πότε, η κόρη σου θ’ αγκαλιάσει έναν άντρα. Αυτό όμως δεν ενδιαφέρει κανένα σοβαρό άτομο. «Κοινωνία» είμαι εγώ και ο ξυλουργός και ο κηπουρός και ο δάσκαλος και ο γιατρός και ο εργάτης. Αυτό είναι η κοινωνία και όχι εσύ, μικρή, καρκινική, άκαμπτη, υποκρίτρια γυναικούλα. Δεν είσαι η ζωή, είσαι η διαστρέβλωσή της. Εγώ όμως καταλαβαίνω γιατί οχυρώθηκες στο κάστρο του πλούτου. Ήταν το μόνο πράγμα που μπορούσες να κάνεις βλέποντας όλη τη μικρότητα των ξυλουργών, των κηπουρών, των γιατρών, των δασκάλων και των εργατών. Μέσα στο πλαίσιο της αρρώστιας αυτής, ήταν η πιο συνετή σου κίνηση. Όμως η μικρότητα και η μικροπρέπεια σού έχει ποτίσει τα κόκκαλα με τη μορφή της δυσκοιλιότητάς σου, των ρευματισμών σου, της υποκρισίας σου, της άρνησης της ζωής σου. Είσαι δυστυχισμένη φουκαριάρα γυναικούλα, γιατί τα παιδιά σου ξεστρατίζουν, οι κόρες σου γίνονται πόρνες, ο άντρας σου μαραίνεται και η ζωή σου σαπίζει και μαζί της οι ιστοί σου. Δεν μπορείς να μου πουλήσεις παραμύθια, Μικρή Κόρη της Επανάστασης. Σε έχω δει ξεγυμνωμένη.

Λένε ότι είστε βλάκες. Εγώ λέω πως είστε έξυπνοι, αλλά δειλοί. Λένε πως είστε σκουπίδια της κοινωνίας. Εγώ λέω πως είστε ο σπόρος της. Λένε ότι ο πολιτισμός χρειάζεται σκλάβους. Εγώ λέω ότι κανένας πολιτισμός δε γίνεται με σκλάβους. Ο φοβερός αυτός εικοστός αιώνας γελοιοποίησε κάθε πολιτική θεωρία που εμφανίστηκε απ’ τον καιρό του Πλάτωνα.

Οι αξίες, βέβαια, απέχουν πάρα πολύ από την οικονομική έκφανση μιας κοινωνίας.

δύο είναι οι οδοί για την επιβολή της κοινωνίας του ελέγχου: το άσυλο, που πάει να πει φυλακή και το φρενοκομείο, και το πανεπιστήμιο

Να τι σημαίνει είμαι για την κοινωνία. Δεν σημαίνει ότι εγώ ως εαυτός, δεν σημαίνει ότι εγώ ως ανθρώπινο υποκείμενος, δεν σημαίνει ότι εγώ ως αγάπη για την ελευθερία, δημιουργώ, πλάθω την κοινωνία, αλλά σημαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ότι εγώ υποτάσσομαι στην κοινωνία για την κοινωνία. Αυτό είναι μια τραγωδία του νεωτερικού υποκειμένου.

Δεν θέλω να παλεύω για μια κοινωνία, θέλω να είμαι συνδημιουργός μιας κοινωνίας. Δεν θέλω να παλεύω για ένα πανεπιστήμιο, θέλω να είμαι συνδημιουργός του πανεπιστημίου. Δεν θέλω να παλεύω για μια σκέψη, θέλω να είμαι συνδημιουργός μιας σκέψης.

«αν τα συμφέροντα μιας ομάδας μέσα στην κοινωνία εξαλείφονται και αντικαθίστανται από το γενικό συμφέρον, το οποίο προκύπτει από την ανθρώπινη φύση, κοινό σε ίσο βαθμό για τον καθένα, τότε το γενικό συμφέρον δεν είναι τίποτε άλλο παρά το ατομικό συμφέρον κάποιου εν τη ευρεία έννοια»

Αυτή η λαχτάρα του ανθρώπου να μπει μέσα στο σύνολο των θεσμών μιας κοινωνίας κι έτσι να αποκομίσει τα θεσμικά οφέλη, επιφέρει μια φοβερή αλλοίωση στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου που προσπαθεί να ενταχθεί στους θεσμούς.

Όλες οι κοινωνίες δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά, μέσω του οποιουδήποτε δικαιικού συστήματος και της οποιασδήποτε θεσμοθετημένης εγκατάστασης της κοινωνίας, να προσπαθούν να αλλοιώσουν, δηλαδή να ομοιογενοποιήσουν, τη διαφορετικότητα.

με το κοινωνικό συμβόλαιο η κοινωνία έχει παραχωρήσει το μονοπώλιο της άσκησης της βίας στο κράτος με αντάλλαγμα την ασφάλεια

τα πρωτογενή στοιχεία της κοινωνίας… της γειτονιάς, της ακαδημαϊκής κοινότητας, το συναίσθημα του «κοινωνικώς ανήκειν»

δημιουργία του νεωτερικού μορφώματος της κοινωνίας του ελέγχου

Από την άλλη μεριά, οι γραφειοκρατικοί και πολιτικοί μηχανισμοί, που αποτελούν τις θεσμίσεις της κρατικής υπόστασης, «τείνουν», για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Ανρί Λεφέβρ (Henri Lefebvre), «να υψωθούν πάνω από την κοινωνία: να την εξουσιάζουν αντί να τη διαχειρίζονται. Αυτή την παράλογη πλευρά παρουσιάζει η άνοδος του συνόλου προς την αφαίρεση, που ο Χέγκελ την χειροκροτεί ως σημείο και απόδειξη λογικότητας».

προκύπτει μια αυτονόμηση του κράτους από την κοινωνία, με αποτέλεσμα (επικαλούμαι πάλι τον Λεφέβρ) οι μηχανισμοί του κράτους «να αποτελούν μεγάλο βάρος για την καθ’ αυτό κοινωνία»

η ενεργοποίηση της κοινωνίας προαπαιτεί την απεξάρτηση του πολίτη από τη βούληση εκείνη που συνδέεται άρρηκτα με τον φόβο και τη διασπορά του φόβου, μια βούληση την οποία η διακυβέρνηση επιχειρεί να συντηρεί πάντα με τη μεγαλύτερη δυνατή ένταση και το μεγαλύτερο δυνατό εύρος

κοινωνία των πληροφοριακών δικτύων

το πρόβλημα της κοινωνίας και της Δημοκρατίας είναι η σχέση του ανθρώπου με τους άλλους ανθρώπους

η ελευθερία δεν μπορεί να τεθεί ως αξίωση ή ως αίτημα μιας συστημικότητας της ανθρώπινης κοινωνίας. Η αξίωση της ελευθερίας είναι αναρχική γιατί αποτελεί το έναυσμα να ανατραπεί το υπάρχον

προϋποθέτει την ισχυροποίηση της εξουσίας, η οποία τώρα πλέον εμφανίζεται μεταμφιεσμένη σε δίκαιο και σε υπηρεσίες που εξυπηρετούν την πρόοδο της κοινωνίας και την ισονομία των πολιτών

η δυστοπία του ύστερου καπιταλισμού διαμορφώνει την έρημο της πραγματικότητας και μέσα από αυτή την έρημο προβάλλει και επιβάλλει μια κοινωνία δικτύων επικοινωνίας, ανυπαρξίας σταθερών σημαινομένων, ήτοι των ήχο της καμπάνας αντί για την καμπάνα, και τελικά την παραίτηση και τη ρουτίνα στη θέση του θεσμίζοντος φαντασιακού, της δημιουργικότητας και της ελπίδας. Αυτοποιούμενη η πραγματικότητα, ακυρώνει πλέον τη διαφορά υπέρ της ομοιογενοποίησης, τη σκέψη υπέρ της μηχανικής αναπαραγωγής του σκέπτεσθαι, τη φαντασία υπέρ της συστημικής.

Ο Πέρελμαν είναι ένα έντονα απόμακρο άτομο. Όπως αναφέραμε στο κεφάλαιο 1, προτιμά να μην έχει κοινωνικές σχέσεις, αρνήθηκε το μεγάλου κύρους Μετάλλιο Φιλντς και αποφεύγει τον Τύπο. Μένει με τη μητέρα του σε ένα ψηλό κτίριο, σε μια παραμελημένη γειτονιά της Αγίας Πετρούπολης. Το Δεκέμβριο του 2005, παραιτήθηκε από τη θέση του στο Ινστιτούτο Μαθηματικών Στεκλόφ, της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Ο μαθηματικός Μιχαήλ Γκρόμοφ, από το Institut des Hautes Études Scientifiques (Ινστιτούτο Ανωτέρων Επιστημονικών Μελετών, IHES), κοντά στο Παρίσι, ο οποίος κατά καιρούς συνεργάστηκε με τον Πέρελμαν, δηλώνει κατανόηση για τη συμπεριφορά του. «Είναι πολύ ευαίσθητος σε θέματα ηθικής, τόσο στην επιστήμη όσο και στην κοινωνία γενικότερα», εξηγεί σε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. «Είναι επικριτικός, συχνά δικαίως κατά την άποψή μου, για την παρακμή των ηθικών αξιών στην κοινότητα των μαθηματικών. Είναι απρόθυμος να εμπλακεί σε μια διένεξη κι έτσι περιορίζει τις μη επαγγελματικές του επαφές με τον κόσμο». Ένας άλλος μαθηματικός μιλάει με ενθουσιασμό: «Ο Πέρελμαν είναι μια γοητευτική προσωπικότητα. Θαυμάζω την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία του». Ποιος είναι αυτός ο μυστηριώδης άνδρας, ο οποίος –θέλοντας και μη– πρόκειται να γίνει ένα από τα είδωλα των μαθηματικών του εικοστού πρώτου αιώνα;

Θα πρέπει κάποια μέρα να παραδεχτούμε ότι υπάρχει μια ημερομηνία που εγκαινιάζει την μελλοντική εποχή: η εαρινή χρονιά κατά την οποία το σχέδιο της απαλλαγής από τον εμπορευματικό πολιτισμό, θα ανακαλύψει μέσα στην ατομική και συλλογική θέληση για ζωή, τη βάση μιας κοινωνίας αυθεντικά ανθρώπινης.

Το σχολείο υπήρξε, μαζί με την οικογένεια, το εργοστάσιο, τον στρατώνα και, δευτερευόντως, το νοσοκομείο και τη φυλακή, το αναπόφευκτο πέρασμα προς το οποίο η κοινωνία του εμπορεύματος εξέτρεπε, προς όφελός της, το πεπρωμένο των όντων που ονομάζονται ανθρώπινα.

Γιατί, όμως, οι νέοι άνθρωποι να προσαρμοστούν, επί μακρόν, σε μια κοινωνία χωρίς χαρά και χωρίς μέλλον, την οποία, πλέον, οι ενήλικες υπομένουν παραιτημένοι, με μια ολοένα αυξανόμενη ξινίλα και δυσφορία;

Η κοινωνία στην οποία έμπαινε κανείς ζωντανός, μόνο και μόνο για να μάθει να πεθαίνει, επιτέλους ψυχορραγεί. Η ζωή επανακτά, δειλά, τα δικαιώματά της σαν, για πρώτη φορά στην ιστορία, να εμπνέεται από μια αιώνια άνοιξη αντί να απονεκρώνεται από ένα χειμώνα χωρίς τέλος.

το ανακλαστικό τής καταστροφής εγγράφεται στη λογική του θανάτου μιας εμπορευματικής κοινωνίας

Μια κοινωνία που δεν έχει άλλη απάντηση στη μιζέρια από το πελατειακό σύστημα, την φιλανθρωπία και την κομπίνα, είναι μια κοινωνία μαφιόζικη.

Να κόψουμε επιτέλους την συνήθεια να είναι κανείς σε ζήτηση αντί να είναι σε προσφορά και να τελειοποιηθεί αυτή η μίζερη κοινωνία των μόνιμα βοηθούμενων που η παθητικότητά τους αποτελεί τη δύναμη των διεφθαρμένων.

Η λογική του εμπορίου, που τείνει να μας εξουσιάσει, απαιτεί κάθε αμοιβή, επιδότηση ή ελεημοσύνη που παραχωρείται, να ανταποδίδεται με μια μεγαλύτερη υπακοή στο εμπορικό σύστημα. Δεν έχετε άλλη επιλογή από το να την ακολουθήσετε ή να την απορρίψετε ακολουθώντας τις επιθυμίας σας. Ή θα ενταχθείτε ως πελάτες στην ευρωπαϊκή αγορά της επικερδούς γνώσης –μ’ άλλα λόγια, σα σκλάβοι μιας παρασιτικής γραφειοκρατίας, που είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει κάτω από το αυξανόμενο βάρος της αχρηστίας της– ή θα παλέψετε για την αυτονομία σας, θα βάλετε τα θεμέλια ενός νέου σχολείου και μιας νέας κοινωνίας και θα επανοικειοποιηθείτε, για να το επενδύσετε στην ποιότητα της ζωής, το χρήμα που διασπαθίζεται καθημερινά μέσω της συνήθους διαφθοράς των οικονομικών επιχειρήσεων.

θεαματική-εμπορευματική κοινωνία

κοινωνία της επιβίωσης

Θεμελιωμένη στο σύστημα της απόλυτης ανταλλαγής, η κοινωνία τής επιβίωσης παρασύρει στον δαιμονικό κύκλο τής αλληλοανταλλαξιμότητας τις αξίες και αρχές που είναι κοινά αποδεκτές και μοναδικά παραβιασμένες.

Ο Μάης του 1968 αποκάλυψε στον μεγαλύτερο αριθμό αυτό που η ιδεολογική σύγχυση πάσχιζε να συγκαλύψει, την πραγματική πάλη ανάμεσα στο “κόμμα” της αποσύνθεσης και το “κόμμα” του ολικού ξεπεράσματος. Στη συνέχεια η αμπώτιδα του επαναστατικού κινήματος, το οποίο έφερε μέσα του τη συλλογική πραγμάτωση των ατομικών επιθυμιών, απώθησε στη σφαίρα του θεαματικού την ανάμνηση της αυθεντικότητα, που βιώθηκε χωρίς συνέπεια.
Αναμφίβολα, η γιορτή που διακόπηκε σήμανε τη βάναυση επάνοδο σ’ όλα τα άγχη, σ’ όλες τις φαντασιώσεις της απονέκρωσης, αλλά η γενική δυσαρέσκεια φέρει το σημάδι του χτυπήματος που κόντεψε να την αδειάσει σαν να ήταν πυώδες απόστημα. Η θεαματική-εμπορευματική κοινωνία επαναφομοίωσε, στα πλαίσια μιας νέας διχοτομίας, ένα μεγάλο μέρος των δυνάμεων που είχαν στραφεί ριζικά εναντίον της.

Αν το προλεταριάτο δεν αυτοκαταστραφεί γρήγορα βάζοντας τέλος στην ταξική κοινωνία, στην κοινωνία της επιβίωσης, στο θεαματικό-εμπορευματικό σύστημα, στην προοπτική της εξουσίας, αν δεν θεμελιώσει τη γενικευμένη αυτοδιεύθυνση, την κοινωνική αρμονία μέσω του παιχνιδιού των κυρίαρχων συνελεύσεων και των συμβουλίων τους, τότε η δυσανεξία της επιβίωσης κινδυνεύει να γενικεύσει το εξαρτημένο ανακλαστικό του θανάτου.

Η ρίζα της θεαματικής-εμπορευματικής κοινωνίας είναι το εμπόρευμα, το είναι και το αντικείμενο που έχουν μετασχηματιστεί με ολοκληρωτικό τρόπο σε ανταλλακτική αξία. Η ρίζα της γενικευμένης αυτοδιεύθυνσης είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, το συγκεκριμένο άτομο μέσα στην ενωτική και συλλογική πορεία απελευθέρωσής του.

Συνταγή προς αγαλλίαση των τεχνικών των επικοινωνιακών κυκλωμάτων (ανθρώπων που ευνοούνται ιδιαίτερα από τον πλούτο τού υλικού εξοπλισμού ο οποίος τίθεται σε λειτουργία με την αναγωγή της κουλτούρας σε θέαμα): πειρατικές παρεμβάσεις στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση, απευθείας ή μέσω μαγνητοταινιών και φιλμ, σχόλια από τους λινοτύπες στα βιβλία και στις εφημερίδες που χτυπάνε, κτλ.

εκπορνεύεσαι κουρέλι στην μπουρδελοκοινωνία
ξεπουλάς και την ψυχή σου για την υπεραφθονία
στην καρδιά σου βάλαν φρένα
το μυαλό σου παίρνει βύσμα
για χιλιάδες σαν εσένα θα αρκέσει μία πρίζα

ύπουλη παγίδα
όλη η κοινωνία

νιώθω έναν μπάτσο στην πλάτη μου
στο κεφάλι μια αστυνομία
έναν υπουργό στο στομάχι μου
και στο λαιμό μου μια βλαμμένη κοινωνία

εκπορνεύεσαι κουρέλι μες στη βρωμοκοινωνία
ξεπουλάς και την ψυχή σου για την υπεραφθονία
στην καρδιά σου βάλαν φρένα
το μυαλό σου παίρνει βύσμα
για χιλιάδες σαν κι εσένα θα αρκέσει μία πρίζα

εις γάμου κοινωνία
η καλύτερη επιχείρα

προβλήματα
και άγχος

ζόρικα σε τούτο τον ντουνιά

έτσι μαύρα όπως τα 'χουνε χτίσει
διαιωνίζουν τη σαπίλα μας και την απανθρωπιά

θα καταφέρεις, λένε, νέε μου, μπροστά να προχωρήσεις
για να σε καμαρώσει η κοινωνία μας ψηλά
«γαμώ την κοινωνία μας», «γαμώ τα υπουργεία μας»
φωνάζουνε τα πρόβατα τρεις ώρες στην ουρά

με τη βέργα στα σχολειά

μπατίρης

του ξέφυγαν τα νιάτα τα ωραία στη δουλειά

φθορά

μες στη στάνη

«γαμώ την κοινωνία μας», «γαμώ τα υπουργεία μας»
η μελωδία που βγάζουν στο σφαγείο τα αρνιά

μια κοινωνία ολόκληρη
που πάσχει από ψυχώσεις
με κέντρα ψυχιατρικά
δεν πρόκειται να σώσεις

η ψύχωση παράγωγο
βαθύτερης αιτίας
κυρίως οικονομικής
δομής της κοινωνίας

ο έρωτας τριγυρίζει χέρι χέρι και βγάζει τη γλώσσα στον κόσμο των μεγάλων
χλευάζει απειλητικά μια ηθική κοινωνία προσπαθώντας να ξεφύγει απ' τα χνάρια της

εκπορνεύεσαι κουρέλι στην μπορντελοκοινωνία
ξεπουλάς και την ψυχή σου για την υπεραφθονία
στην καρδιά σου βάλαν φρένα
το μυαλό σου παίρνει βύσμα
για χιλιάδες σαν εσένα θα αρκέσει μία πρίζα

στην κοινωνία αυτή σαπίζουμε στ' αλήθεια
απάνθρωποι θεσμοί μάς γίνανε συνήθεια

η κοινωνία σας
μια άρρωστη
σχιζοφρενοβλαβίωση

απ' το τραγούδι μου αυτό
παλιάτσοι άλλοι εκατό
να βγουν στην κοινωνία

είσαι ένα βάρος στην κοινωνία

της κοινωνίας τα σκαλιά
ολοταχώς διαβαίνεις

στην αντανάκλαση του νου και του κορμιού
που η κοινωνία εγκαθίδρυσε εντός μας

ελευθεροποίηση
Θεόδωρος Π. Γκεβεζές

Οι καταπιεσμένοι που επαναστάτησαν δεν μπόρεσαν ποτέ να ιδρύσουν μια κοινωνία μη καταπιεστική.

Στην αστική κοινωνία το κεφάλαιο είναι ανεξάρτητο και εξατομικευμένο, ενώ ο άνθρωπος είναι εξαρτώμενος και δεν έχει ατομικότητα.

Η κοινωνία του μέλλοντος: σκλαβιά χωρίς αφέντες.

Η αναρχία που απειλεί να αποδομήσει μια κοινωνία δεν θα είναι η τιμωρία της, αλλά η σωτηρία της.

Σε κάθε κοινωνία, η δύναμη της εξουσίας από ανθρώπους πάνω σε άλλους ανθρώπους είναι αντιστρόφως ανάλογη με την πνευματική ανάπτυξη αυτής της κοινωνίας.

Όταν η άγνοια κυριαρχεί στην κοινωνία και η αταξία στα μυαλά των ανθρώπων, οι νόμοι πολλαπλασιάζονται.